Groente kweken in de winter, een evaluatie

Ja, het is misschien een beetje een apart onderwerp, nu de lente om ons heen losbarst.

Toch is nu het moment om terug te kijken op het experiment om 's winters binnen in de Herberg groenten te kweken.

Ik begon in september enthousiast met het zaaien van bieten, spinazie, veldsla, erwten, zowel buiten als binnen.

Omdat ik had gelezen dat je uitgeputte tomatenplanten prima kunt stekken, ging ik daarmee aan de slag.  De gezaaide plantjes binnen kwamen nauwelijks tot wasdom. De veldsla buiten bleef piepklein, de eveneens gezaaide postelein werd al helemaal niets. De tomatenstekken schoten goed wortel en sloegen aan in de pot. Maar hoe korter de dagen werden, hoe triester de planten. Wel bloeide een erwtenplantje binnen, en vormde zelfs een peul, die goed smaakte. Mijn conclusie was eigenlijk: leuk geprobeerd, maar niet voor herhaling vatbaar.

Op facebook raakte ik in januari toch weer geïnspireerd om te zaaien door een post van de vertical veg man, Mark Ridsill Smith. http://www.verticalveg.org.uk

Hij legde uit dat erwten, tuinbonen en zonnebloempitten prima ontkiemen in donkere dagen en ook lekkere saladeblaadjes opleveren. Dit lukte inderdaad goed, en dat gaf weer moed!

Naarmate de dagen begonnen te lengen gebeurde er toch nog vanalles. De overgebleven plantjes buiten gingen opeens goed groeien, met een heel vroege oogst van onder andere snijbiet, paksoi en veldsla als gevolg. 

Binnen begonnen de tomatenstekken te bloeien en ook hard te groeien.
Wij hebben nu, begin april al groene tomaten aan de plant, die in het meizonnetje vast prima gaan rijpen.

Een nieuwe stek van dezelfde plant schoot binnen 5 dagen wortel en gaat vandaag in een pot, waar hij naar alle verwachting snel zal bloeien, omdat de moederplant dat nu ook doet.

Na aanvankelijke teleurstelling blijken sommige dingen dus best leuk te lukken in het keukenraam, hartje  winter. Vooral de verse "sla" van erwten, bonen en zonnebloempitjes houden we erin. Al was het alleen maar omdat je een wat saai uitziend winterpotje direct kunt voorzien van een beetje fris groen!

Witlof met walnoten en peer uit de oven

De laatste weken krijgt de Herberg regelmatig fruit van boomgaarden uit de omgeving aangeleverd. Deze week waren er onder andere prachtige stoofperen bij. Ik kwam op internet een smaakcombinatie tegen die me wel aansprak en besloot dit gerecht eens uit te proberen. Toevallig lag er nog hertenworst in de koeling. Die heb ik gewoon mee in de oven gedaan. Maar ook met runderworst, blauwe kaas of geitenkaas zal dit recept prima smaken. 

Zonder vlees of kaas zal dit een lekker bijgerecht zijn.

Nodig:

3 of 4 stronken witlof, schoongemaakt en in de lengte in vieren gesneden

4 stoofperen, geschild, in parten

Een flinke handvol gepelde walnoten

Olijfolie, peper, zout

Kaneel, kruidnagelpoeder, genalen anijs, 

Of chinees vijfkruidenpoeder (naar smaak)

Hertenworst, runderworst of als je voor kaas kiest: blauwe kaas of geitenkaas. 

Bij kaas kun je beter kiezen voor andere kruiden, denk aan tijm, oregano, verse groene kruiden (toevoegen als het gerecht uit de oven komt) of een mengsel van versgemalen witte, roze, groene en zwarte peper.

Verwarm de oven voor op 180 graden. Leg witlof, peer, en worst of kaas in een ovenschaal. Bestrooi met wat kruiden, zout en peper. Sprenkel wat olijfolie over het geheel. 

Deze schotel heeft 30 tot 45 minuten nodig, ook afhankelijk van of je vlees of kaas kiest. Voeg de walnoten het laatste kwartier toe, om te voorkomen dat ze zwart blakeren.

Tijd voor winterdrankjes: glühmost met kaneel, gember, kruidnagel en kardemom

Sinterklaas is weer in het land, november laat zich nu toch echt van een meer winterse kant zien. Gasten in de herberg kunnen deze week genieten van een lekker groot glas warme "glühmost". We maken hem van troebele appelsap van een goed merk.

Nodig:

Per persoon: een glas of mok troebel appelsap (peer, zwarte bes, cranberry etc. zal ook goed smaken)

Een stukje gemberwortel vam 1/2 cm, of een tl gedroogde gemberwortel,

Een tl gemalen kardemom

Een tl gemalen kaneel

Een kruidnagel of een halve tl gemalen kruidnagel

Verwarm het sap in een pannetje of in de magnetron samen met de specerijen. Laat niet aan de kook komen. Het sap is na 5 minuten al lekker, maar langer laten trekken (10, 15 minuten) maakt de smaak intenser. In de magnetronversie: warm goed door en laat even staan, warm evt. daarna nog wat bij.

Tajine met lamsvlees en kweeperen

De nieuwste aanwinst van de Herberg is de grote turquoise tajine. Te lang omheen gedraaid, want duur, maar toch nog verkregen dankzij een outlet. Dat betekent dat er nu regelmatig tajines op het menu staan. De kweeperenboom in de herbergboomgaard draagt dit jaar bijzonder veel vruchten. Laat ik nou net een leuk tajinerecept gevonden hebben! Een beetje kookboekenfreak heeft minstens één van de talloze boekjes van Anne Wilson wel in de kast staan. Ze waren jarenlang te koop bij witte boekenwinkels, en misschien nog steeds wel. Ik vond dit recept in het boekje "Marokkaans koken".

Het recept leek mij wat saai van smaak, maar ik dacht, laat ik eens niet eigenwijs zijn, en maakte het zoals het er stond. Meestal kom ik er dan bedrogen uit, ik kan beter luisteren naar mijn eigen ingevingen. Het gerecht werd met graagte gegeten door de disgenoten, maar men was het met mij eens dat meer specerijen een goed plan zou zijn.

Hieronder dus het aangepaste recept. Met de aantekening dat de oorspronkelijke combinatie met saffraan en gemberwortel zeker vraagt om meer experimenten.

Nodig:

1 kg lamsstoofvlees (rund of kip zal ook lekker smaken), in blokjes

2 grote uien, gesnipperd

Gemalen peper, zout

2 tl paprikapoeder

Evt een fingesneden rode peper

1 flinke bos verse koriander

1 à 2 theelepels saffraandraadjes

2 à 3 cm verse gemberwortel, in stukjes of geraspt

1 of 2 theelepels kaneel of een kaneelstokje

1 of 2 theelepels gemalen komijn

2 theelepels ras el hanout

500 gram kweeperen in blokjes

Olijfolie

250 gram ontpitte gedroogde pruimen

Evt wat honing of dadelsiroop

* bruin uien en vlees in een braadpan of tajine, voeg de specerijen en zout naar smaak toe

* voeg 1 kop water of bouillon toe

* laat het vlees 3 kwartier zacht sudderen met het deksel op de pan

* voeg kweeperen en pruimen toe en sudder nog minstens een half uur, tot het fruit zacht is

* proef, maak op smaak af met evt. meer zout, kaneel, komijn of gember, en voeg eventueel wat honing of dadelstroop toe

* dien op met fijngeknipte verse korianderblaadjes en rijst, aardappelen of couscous

Runderstoof en basilicumstekken

Wel bijna vier jaar is de Herberg dicht geweest. De receptenaders leken opgedroogd, de tijd was schaars, de inspiratie gering.
Toch bleef die goeie oude Herberg in mijn achterhoofd lonken. Want eten doe je elke dag, en koken is voor mij ook een bijna dagelijkse bezigheid. Daar komt bij dat in de moestuin van de Herberg tegenwoordig weer druk wordt gewerkt. We hebben het containertuinieren ontdekt, hierover later meer. Kortom, ik heb mij voorgenomen om weer eens vaker vanuit de Herbergkeuken te berichten.
Op dit moment pruttelt er in de keuken een runderstoofpot. En in de vensterbank staan de stekjes van mijn basilicumplant wortel te schieten. Ik wist het niet, dat je basilicum kunt stekken, daar kwam ik deze zomer achter. Gewoon een takje in een glaasje water zetten, binnen een week zie je al worteltjes. Als er genoeg wortels zijn, uitplanten in een pot. Zo kun je één gekocht plantje flink vermeerderen.

En dan nu de stoofpot...

Nodig:

1kg runderstoofvlees
3 uien
3 tenen knoflook
Olijfolie
Peper, zout, tijm, 1of 2 tl koekkruiden
Flesje belgisch bier, in dit geval Hoegaarden wit
Bouillon, zelfgetrokken of van concentraat, blokje
3 penen
2 venkelknollen

• Snijd de uien in ringen
• Versnipper de knoflook (of pers hem uit)
• Snijd de rest van de groenten in stukjes
• Bak het vlees in porties bruin, zet even apart
• Fruit de uien en de knoflook, voeg de rest van de groenten toe
• Doe vlees, groenten, kruiden, bouillon en bier in een pan of stoofschotel.
• Kies de manier van bereiden: 
• Fornuis: 3uur zachtjes stoven, houd het vochtpeil in de gaten
• Oven: 3 uur op 180 graden
• Slowcooker: 6 tot 8 uur op lage stand of 3 tot 4 uur op hoog.

Jaren 80-nostalgie, een vegetarische paddestoelenschotel

De Herberg wordt druk bezocht door wandelaars, watersporters en fietsers. Zij willen graag een stevige, gezonde hap. Uit pure nostalgie greep ik eens terug op tarwe, in plaats van rijst. Ik maakte er een risotto-achtig gerecht van, met gemengde paddestoelen. In de voorraadkast lagen nog diverse gedroogde paddestoelen, eekhoorntjesbrood uit Frankrijk, en twee soorten paddestoelen uit Finland, waar ik de naam helaas van vergeten ben. Erbij serveerde ik een wortelsalade met appel en tuinkers, en ik waande mij plotseling in de eetzaal van de geitenwollensokken studentenvereniging uit mijn studietijd! Waarbij ik wel moet vertellen dat ik daar altijd met veel plezier en smaak gegeten heb. Meteen realiseerde ik me ook hoe ons eetpatroon veranderd is sinds die jaren '70/'80. En wat een genot om zo'n langvergeten gerecht weer eens voor te zetten!

En natuurlijk waren er ook gasten die deze schotel bestelden met een lekkere wildspies als bijgerecht. Ook prima, al had ik er al wat tofu door verwerkt, voor de noodzakelijke eiwitten.

Nodig:
- 300 gram tarwe (een aantal uren voorgeweekt)
- kastanjechampignons
- een mengsel van allerlei andere paddestoelen(als je gedroogde gebruikt, week ze dan voor en was ze goed, ze zijn vaak zanderig. Het weekwater is heel smakelijk, je kunt het opvangen door de paddestoelen in een met keukenpapier bedekte zeef uit te laten lekken).
- 1 ui
- 2 tenen knoflook
- lenteuitjes of een dunne prei
- olijfolie
- peper en zout

als je de maaltijd vegetarisch wilt houden: quorn gehakt, of verkruimelde tofu, evt. gemarineerd in sojasaus.

voor de sla:
- 2 flinke winterwortels
- 1 appel
- een half bakje tuinkers
- azijn

• Kook de tarwe gaar (duurt zeker een half uur)
• Boen de paddestoelen goed schoon
• Snijd ui, knoflook en prei in stukjes en fruit ze in de olijfolie (bak evt. tofu o.i.d. mee)
• Voeg de paddestoelen toe en bak nog ca. 10 minuten
• Roer de tarwe door de paddestoelen en breng op smaak met peper en zout

• Rasp de wortelen, snijd de appel in stukjes en meng dit met de tuinkers en wat azijn tot een lekkere salade

Pastinaak roomsoep met rozemarijn op nationale antipakjesavond

In de mailbox van de Herberg verscheen een bericht over de nationale antipakjesavond met het verzoek om mee te doen. Ik kreeg spontaan de neiging te gaan steigeren! Wie probeert er mijn favoriete familiefeest te gronde te richten?

Maar bij betere lezing van de mail van Karin Luiten van het kookboek en de website koken met Karin begreep ik dat het om een ander soort actie ging: koken zonder pakjes en zakjes! De hele supermarkt staat vol met dozen, pakjes, zakjes, potjes, blikjes. Sommige mensen hebben hierdoor het idee dat koken echt niet meer gaat zonder al die pakjes. Jammer, want voor lekker eten heb je ze helemaal niet nodig! Tegenwoordig is alles in pak of zak te krijgen, zelfs de meest eenvoudige zaken zoals pastagerechten, pannenkoeken of soep. Bij lezing van de inhoud van de betreffende pakjes valt op dat het vaak gaat om een verzameling E-nummers, gemodificeerd zetmeel, zout en andere smaakmakers en een recept op de achterkant. Dure koop, goed beschouwd.

Ik zal ophouden met mopperen: Laten we ons geld uitgeven aan een paar betaalbare pastinaken en wat rozemarijn plukken in de moestuin. We gaan op nationale antipakjesavond lekker pastinaakroomsoep maken met verse rozemarijn.

de illustratie bij dit recept is van Karin Luiten van http://www.kokenmetkarin.nl/

nodig:

3 pastinaken in schijfjes

1 gesnipperde ui of het wit van 1 prei in ringen

olie of boter

1,5 liter kippen- of groentenbouillon

klein bekertje creme fraiche

3 of 4 takjes verse rozemarijn

zout en peper

• Fruit de ui/prei even aan, voeg de pastinaken toe en fruit nog een minuut of 10.
• Voeg de bouillon en de takjes rozemarijn toe en laat de groenten ca. 20 tot 30 minuten garen.
• Verwijder de takjes rozemarijn (de naaldjes die los zijn geraakt mogen blijven).
• Pureer goed met de staafmixer en voeg de room, peper en evt. zout toe.
• Voila, een soepje met een exquise wintersmaakje, en helemaal zonder pakjes!!