Kom je een historische keuken in een Openluchtmuseum binnen, dan zie je ze vaak al snel hangen: roodkoperen pudding- of geleivormen, blinkend opgepoetst. Zestig van dergelijke vormen in koper en blik zijn nog tot 10 januari 2011 in de Rotterdamse Kunsthal te zien in de tentoonstelling Kubistische taarttempels en geometrische puddingpiramides. De 18e- en 19e eeuwse metalen bakvormen zijn afkomstig uit het Weense Leopold Museum, dat in de loop der jaren een grote collectie hiervan opbouwde.
Hier in onze Herberg worden dergelijke vormen eigenlijk maar zelden gebruikt. Ik heb er zelf twee: één van Tupperware, voor pudding, en één van metaal, voor cake (tulband). De kok heeft er nog wel een paar meer, onder andere van teflon. Maar die prachtige roodkoperen blinkende gevallen moeten we helaas ontberen. (Oh, en daarnaast heb ik er nog een paar van glas, van de Leerdamfabrieken. Maar die worden gek genoeg nooit gebruikt en dienen voor de sier.....)
Pudding en gelei wordt tegenwoordig dan ook nauwelijks nog op tafel gezet, in tegenstelling tot in de 19e eeuw. Dergelijke keukenproducten vormden toen vaak het hoogtepunt van een koud buffet. Zowel zoete puddingen als hartige geleien werden met veel pronk en praal op rijk beladen tafels uitgestald. In 19e-eeuwse kookboeken vinden we er ook de recepten voor, en die liegen er niet om. Sommige geleien zijn ware kunstwerken, zoals ook in de Duitstalige catalogus bij de tentoonstelling te lezen valt.
Een andere reden voor de populariteit van geleien, zo wordt in de catalogus gesteld, is de mogelijkheid op een (esthetisch) verantwoordde wijze restjes eten te verwerken. Ik kan het me indenken, maar vraag me af of het echt zo gewerkt heeft....
Opvallend detail in de presentatie van de pudding- en geleivormen in de Kunsthal is de achtergrond waartegen deze keukenobjecten worden getoond: grote foto's van opvallende, vaak geometrische architectonische bouwwerken, zoals het Castel del Monte in Zuid-Italië, de piramiden van Gizeh, de koepel van het Amerikaanse Capitool of het Opera House in Sydney. Op die manier roepen de tentoonstellingsmakers op eens op een andere manier naar de vormen te kijken, wat een verrassend en soms toch ook bevreemdend effect heeft. Een laatste element in de tentoonstelling is de wand met reproducties van puddingen en geleien uit het kookboek Anweisung in der feinern Kochkunst van hofkok Johann Rottenhöfer uit 1877. De aanwijzing bij wijn- en likeurgelei luidt: 'Let er bij bij alle wijn- en likeurgelei op dat de suiker en de vislijm niet te heet met de wijn of de likeur worden vermengd. De aromatische kwaliteit van de gelei gaat daarvan erg achteruit, net als de glans en de doorzichtigheid.'
Voor wie in Rotterdam nog even een uurtje dood te slaan heeft, een aanrader!
De catalogus, Kubistische Kuchen und geometrischen Gelees, samengesteld door Museum Huelsmann in Bielefeld, waar de tentoonstelling eerder te zien was, kost € 11,00.
