Manuscripta, kookcreativiteit en eetkennis

Afgelopen zondag waren de waardin en ik samen op Manuscripta, de opening van het boekenseizoen. Natuurlijk waren onze ogen voornamelijk gericht op wijn- en kookboeken. Wat wordt er veel gepubliceerd op kook- en eetgebied! Opvallend is ook dat steeds meer mensen bezig zijn met goed voedsel, zowel qua smaak als qua herkomst.

Wij waren aanwezig bij de presentatie van het boek van Rene Pluijm, bekend van het programma "Pluijm op pad". Hij vertelde heel enthousiast over zijn zoektocht naar de mooiste, eerlijkste producten in Nederland en de rest van Europa. Hij had het ook over de vaak laffe producten in de supermarkt. Hij liet ons allerlei verse producten uit Italie zien, en we kregen een aantal heerlijke dingen te proeven.

Eerlijk gezegd vind ik het als je al deze activiteit op Manuscripta meemaakt des te vreemder dat de voedingsindustrie en de supermarkt zo achterblijven bij deze stroming. En eigenlijk weet ik het antwoord ook wel: het gaat hier helaas om een bepaalde groep van de bevolking. De vaak hoogopgeleide mensen die gewend zijn op de hoogte te blijven, bewust bezig zijn met gezondheid en het milieu.
Toevallig las ik vorige week een boek over armoede in Nederland. "Alle dagen schuld" van Mirjam Pool. Dat ging natuurlijk vanzelfsprekend over geld. Maar eten komt er ook in voor. Hoewel ik wel wist dat er honger wordt geleden in Nederland, was ik toch geschokt. Mensen die in de schuldsanering zitten krijgen soms maar 20 euro per week om van te leven. Vaak gaat een (groot) deel daarvan op aan rookwaren en alcohol. Onverstandig, denk je dan, maar als je niets hebt wil je ook wel eens een verzetje. Dagenlang staat er dan kale zelfgebakken friet op het menu, of brood met gebakken ei. Er worden maaltijden overgeslagen, helaas ook door de kinderen in het gezin.
Maar dan lees je verderop dat er wel potten pastasaus en pindakaas van het gratis voedselpakket in de klast blijven staan. Ook eten, toch? In de Herberg zouden we daar dan een lekker soepje van draaien, bijvoorbeeld, of van de pindakaas saus maken om met rijst te eten. Het zijn tenslotte ook calorieen, jammer om honger te lijden als zoiets in de kast blijft staan. En daarmee kom je meteen bij een ander probleem: goed koken en gezond eten is ook een kwestie van kennis en creativiteit. En dat is nou net ook weer iets wat helaas vaak samenhangt met opleiding en intelligentie. In hetzelfde boek komt ook een vrouw voor met een hoge opleiding, die in de bijstand zit wegens ziekte. Zij is met haar achtergrond wel in staat om gezond te eten en het gezin leuk te kleden. Het is een boel denkwerk, het vraagt kennis en creativiteit, maar die heeft zij.
Hoe kunnen we nu zorgen dat kennis en belangstelling voor goed eten ook terecht komt bij de grote groep mensen die op dit moment blijkbaar de markt bepalen? Ik heb zelf geen flauw idee. Lezend in "alle dagen schuld" word ik er niet vrolijker op. Voorlichting komt bij deze groep mensen vaak bitter slecht aan. Dagelijks fruit voor de kinderen komt bijvoorbeeld uit blik, vers is te duur en bovendien is het zoete sap zo lekker. En lezen doet deze groep nauwelijks.
Gelukkig kijken ze wel tv. Laten we hopen dat programma's zoals die van Pluijm wel aankomen.

Wijncalamiteit

Ik heb aan de gasten van de Herberg al meermalen opgebiecht dat ik een onverbeterlijke verzamelaar ben van kookspullen en -boeken. Helaas is de boekenkast in onze herbergkeuken al meer dan een jaar te klein geworden voor al die boeken. De nieuwste boeken, kado's van dierbaren of zelf pas aangeschaft, stonden daarom in een keurig rijtje op de werktafel opgesteld. Prachtig, zo kon ik ze steeds bewonderen en pakken als ik er iets uit wilde lezen of een recept wilde opzoeken. Graag drink ik daarbij een glaasje wijn, ik maak zelfs speciaal mijn eigen "boekenwijn" voor dat doel. Tot op een avond een deel van de boeken aan het schuiven sloeg doordat ik iets uit de rij pakte. En ja hoor, daar ging ook het glas wijn, dat natuurlijk zijn onuitwisbare sporen achterliet op al die mooie nieuwe boeken!! O, o, ik heb er een nacht slecht van geslapen, hele nare dingen gedroomd die niet eens iets met wijn of boeken te maken hadden, zo erg vond ik het.

Tot ik vandaag uit mijn kast een oud kookboekje pakte, 15 jaar geleden prachtig nieuw door mij zelf aangeschaft. Het draagt de sporen van een kokend leven. Op de rand zit een ondefinieerbaar vlekje, op sommige bladzijden ook, en het boekje voelt alsof het vaak gebruikt is, wat ook klopt. En opeens vond ik die wijnvlekken minder erg, want bij dit boekje maakten de gebruikssporen het juist dierbaar en eigen: zoveel heb ik er dus uit gekookt, en zo lang heb ik het dus al. En als er dan toch vlekken op een boek moeten komen, dan maar wijn!

Naschrift: inmiddels is het gelukt om de wijnvlekken grotendeels te verwijderen met een wattenstaafje en wat chloor. Nog fijner natuurlijk.

Kaas en kroketten

Je hebt van die publicaties die je gewoon móet aanschaffen, alleen al voor de prachtige afbeeldingen. Zo'n boekwerkje is Kaas en kroketten, deel 3 in de serie Het Alledaagse leven, uitgegeven door Waanders Uitgevers ism het Nederlands Centrum voor Volkscultuur. Kaas en kroketten gaat uiteraard over eten en drinken, culinair journaliste Lizet Kruyff schreef de teksten.

Je lees in dit magazine waarom wij Nederlanders zo graag stamppotten maken, over de invloed van reclame, over Tiels Flipje etc... De voorbije eeuw staat centraal, maar uitstapjes naar de Middeleeuwen worden soms ook gemaakt. Kaas en kroketten is geen diepgravend werk, maar wel een heel aardige terugblik op al die Nederlandse gewoontes rondom eten en drinken: erwtensoep tijdens Elfstedentochten, Tafeltje Dekje, de neiging van onze oma's en moeders groenten tot pap te koken, de komst van nasi en bami etc....

De tekst leest lekker vlot, de foto's zijn fantastisch en je krijgt er een goed gevoel van. Wat wil je nog meer?

Kaas en kroketten, Waanders Uitgevers, € 5,95, verkrijgbaar in kiosken en (kantoor)boekhandels.

Kippenlevercrostini met Oudjaar

In de ketel: kippenlevercrostini met rauwe ham

Onder de kurk: Sauternes

Zo, nog even en dan is het jaar voorbij! Het eerste jaar voor onze Herberg, waarin we veel plezier gehad hebben met de bedrijfsvoering. Voor 2008 staan er belangrijke dingen te gebeuren: we gaan namelijk verhuizen! De pacht werd ons wat te hoog; bovendien hebben we een mooier pand op het oog. Een pand met veel meer ruimte en bovendien de gelegenheid wat extra's te verdienen aan de verkoop van allerhande producten.
Op dit moment zijn de voorbereidingen voor de verhuizing in volle gang; we hopen over niet al te lange tijd ons nieuwe adres door te kunnen geven. Uiteraard zullen we in ieder geval bereikbaar blijven onder www.herbergdeketelendekurk.nl, dat staat vast.

Vandaag is de Herberg opgeruimd, is er geveegd, gesopt en geboend. Natuurlijk zijn er oliebollen gebakken en liggen de flessen champagne voor vanavond al koud. Buiten branden de vuurkorven, binnen is de open haard aan. De spelletjes staan al klaar: Mahjongg (waarvan ikzelf een echte liefhebber ben), Kolonisten van Catan, Scrabble, Mens-Erger-Je-Niet en Elfenland bijvoorbeeld.
Een uitgebreide maaltijd serveren we niet, onze gasten eten toch voornamelijk oliebollen en appelflappen. De meesten vallen even binnen voor een oliebol, of later op de avond voor een glas champagne en een toastje met gerookte paling.
Maar er moesten wel een aantal restjes op van de afgelopen kerstdagen, onder andere wat kippenlevers, een restje ham en wat oud brood. Met die restjes maakte ik een overheerlijke kippenlevercrostini, uit een boek dat we deze Kerst van een relatie ontvingen: De Zilveren Lepel. Het is echt een boek dat in Herberg de Ketel en de Kurk thuishoort: het is DE bijbel van de Italiaanse huisvrouw, al in de jaren vijftig samengesteld maar telkens weer geactualiseerd. Generaties zijn er in Italië mee opgegroeid, en sinds dit jaar kunnen we er in Nederland ook uit koken. De kippenlevercrostini is ons al uitstekend bevallen, er zullen zeker nog meer recepten volgen.

Mede namens Ariane wens ik al onze lezers een veilige en gezellige jaarwisseling en alle goeds voor 2008. We hopen velen van jullie uiteraard terug te zien in het nieuwe jaar!

Mariëlla

In de ketel: kippenlevercrostini met rauwe ham

3 eetlepels olijfolie
40 gram boter
130 gram rauwe ham, fijngehakt
1 ui, fijngehakt
circa 6 eetlepels warme melk
150 gram kippenlevers, fijngesneden
2 verse salieblaadjes
een aantal sneden boerenbrood, licht geroosterd
eventueel een paar takjes rozemarijn

Verhit de olie en de helft van de boter. Voeg de ui toe en bak op een heel laag vuur circa 30 minuten; roer er beetje bij beetje de melk door. Doe de levers en de salie erbij en laat nog 3 minuten sudderen. Haal de pan van het vuur, maal het mengsel fijn in het keukenmachine, blender of met de staafmixer. Doe terug in de pan, doe de rest van de boter erdoor en verwarm nog even door. Maak van de sneden boerenbrood behapbare toast en bestrijk dit met de leverpasta. Leg de takjes rozemarijn gekruist op een mooie schaal en serveer er de crostini op.

Onder de kurk: Een ander restje van de Kerst smaakt werkelijk hemels bij dit gerechtje: een glas Sauternes. Het zoute van de leverpasta is een goede combinatie met het weelderige zoet en het prachtige zuur van de wijn. Traditioneel wordt Sauternes bij ganzenlever geserveerd, maar ook bij gewone kippenlevers is de combinatie geweldig.

Brood zonder handen en zonder broodmachine

Zelfgemaakt Italiaans brood zonder kneden

We zijn nog maar sinds januari open en hebben zelfs al gasten gehad uit andere windstreken. Een regelmatig terugkerende gast uit Canada wisselt graag ideeën uit. Hij vertelde dat hij net als wij ook zijn eigen brood bakt, maar dat hij dat op een zeer onconventionele manier doet.
Voor hij naar Toronto verhuisde woonde hij in Los Angeles, USA, waar hij om de hoek een broodzaak ontdekte, Buona Forchetta. De eigenaresse van deze zaak, Suzanne Dunaway, was tijdens een verblijf in Rome verslaafd geraakt aan de Italiaanse broden. Terug in Amerika wilde ze die heerlijke broden niet missen en ging zelf aan de slag. Zij ontdekte bij het zelf brood bakken dat het roeren van een heel vochtig deeg, in plaats van het kneden van een droger deeg, vaak een veel luchtiger en smakelijker brood oplevert. Ze begon te experimenteren en ontwikkelde haar eigen manier van brood bakken. Omdat de broden bij vrienden en bekenden zo’n succes waren, opende ze samen met haar man een broodzaak: Buona Forchetta. In de begintijd van deze winkel was goed brood nauwelijks te krijgen in Los Angeles. Geen wonder dat deze broodzaak enorm populair werd. Suzanne werd geroemd in allerlei culinaire bladen. Uiteindelijk schreef ze ook een boek over haar broodmethode, met de leuke naam No need to knead.
Onze Canadese stamgast stuurde ons dit prachtige boek toe als dank voor zijn verblijf in de Herberg, en al lezend ontdekte ik dat de manier waarop Suzanne haar brood maakt, lijkt op de manier waarop ik dat zelf al een tijdje doe! Ik voeg vaak tegen alle regels in wat extra water toe wanneer ik de broodmachine gebruik, omdat dit een luchtiger en soepeler brood oplevert. Alleen wanneer je dit deeg met de handen wilt hanteren, plakt het teveel. Suzanne gebruikt een grote lepel of spatel, en lost dit kleven op door de meeste deegsoorten gewoon nauwelijks aan te raken.
Zo is het mogelijk om ciabatta, pizzadeeg, focaccia, filoncino en gewoon volkorenbrood te maken zonder langdurig kneden, en met een lekkerder korst dan de broodmachine het doet, omdat je zelf afbakt in de oven. Dat laatste komt doordat het brood direct in een zeer hete oven gaat, terwijl de broodbakmachine vanaf kamertemperatuur de temperatuur opvoert tot broodbakhitte. Ook leg je het brooddeeg bij de meeste Italiaanse broden als vloerbrood op een bakplaat, zodat de hete lucht overal kan komen, in tegenstelling tot de besloten omgeving van de broodbakmachine. Zo krijg je een zeer smakelijke korst.

Een ander aspect van deze broodbakmethode is de lange rijstijd, op lage temperaturen. Dit is niet iets wat Suzanne zelf heeft bedacht, er zijn andere ambachtelijke bakkers die dit ook zo doen. Het brood kan zelfs een hele nacht op koelkasttemperatuur rijzen. Doordat het deeg lang staat komt de graansmaak optimaal tot ontwikkeling.

Dit boek is bij mijn weten niet vertaald in het Nederlands, -de titel is al een hele uitdaging, ik houd mijzelf daar soms mee bezig als ik de slaap niet kan vatten- maar het is in het Engels verkrijgbaar bij Amazon.com, of te bestellen via de boekhandel. Een aanrader, wat mij betreft!

Volkorenbrood op Suzanne’s manier

Nodig:

300 g volkorenmeel
150 g (Italiaanse) bloem of gebuild meel
50 g volkoren roggemeel of speltmeel
100 ml handwarme melk
250 ml handwarm water, of iets meer als dat makkelijker roert: het moet een nattig deeg worden, maar geen beslag.
1 eetlepel honing of stroop (S. doet er twee, maar dan wordt het brood erg zoetig)
7 gram instantgist
1 eetlepel hele, echt hele sterke koffie, Suzanne heeft het over stroperig
10 gram zeezout
2 theelepels olijfolie
# Meng in een deegkom water en gist.
# Meng melk, honing, olie, koffie en zout.
# Voeg een derde van het meel toe en roer goed tot er een glad papje ontstaat.
# Voeg de rest van het meel toe en roer ongeveer twee minuten door, tot het deeg van de wand van de kom loslaat.
# Zelfde-dag-methode: laat ruim een half uur rijzen tot het deeg in volume is verdubbeld.
# Overnacht-methode: Dek de kom af met huishoudfolie en zet hem in de koelkast tot de volgende dag. Twee uur voor het afbakken haal je de kom uit de koelkast. Duw het deeg met een spatel of lepel terug in zijn oorspronkelijke vorm. Het rijst dan nog een keer. Deze methode geeft een nog smakelijker brood door de trage gistactiviteit.
# Vorm het brood zoals je het wilt hebben. Dit doe je door met een spatel het brood uit de kom te tillen en op de bakplaat of in de vorm te laten vallen. Vloerbrood (gewoon op de bakplaat) geeft de lekkerste korst. In een cakeblik of broodvorm kan ook.
# Laat het brood nog een half uur rijzen in de vorm. Verwarm de oven na ongeveer een kwartier voor op 225 graden.
# Bak het brood 30 tot 35 minuten. Het moet hol klinken als je op de onderkant klopt.

Ariane

Indiase in yoghurt gemarineerde kip met kardemom en knoflook

In de ketel: Indiase kip in yoghurt gemarineerd

Onder de kurk: koele Spaanse Chardonnay/Macabeo van Castano

In de ketel: In de jaren ‘80 had ik een prachtig Engels kookboekje met Indiase recepten, een Penguin pocket (wie het nog in de boekenkast heeft, maakt mij er heel blij mee!). In de vele verhuizingen is het boekje verdwenen. Daarin stond een recept voor kip die in yoghurt werd gemarineerd, met veel kardemom en knoflook. Een subliem recept, maar helaas is het boek dus verdwenen. In de vele Indiase kookboeken die op mijn pad kwamen vond ik nooit ditzelfde gerecht terug. Gelukkig ben ik niet bang om vanuit mijn geheugen opnieuw een gerecht tot leven te wekken. Een gast in de herberg wenste wel kip te eten, maar niet de kip met citroen en rozemarijn die op het menu stond, omdat hij een bepaalde wijn had uitgekozen die hij graag met Indiase smaken wilde combineren. Yoghurt is altijd op voorraad en de benodigde Indiase kruiden ook, dus gooide ik de plannen om. De waardin is streng: volgens haar is het niet goed mogelijk wijn te proeven als het eten te pittig is gekruid. Daarom liet ik cayennepeper achterwege.

Het liefst wordt de kip een nacht lang in de marinade gezet. Door het verzoek van onze klant lukte dat niet. Het bleek wonderwel te smaken zonder een nacht marineren.

Ingrediënten
1 biologische of scharrelkip of vier poten
4 dl. volle yoghurt
2 theelepels kurkuma
2 of 3 tenen knoflook, uitgeperst
5 theelepels gemalen kardemom
2 theelepels gemalen koriander
snufje gemalen komijn
2 theelepels zwarte peper, of meer naar smaak
1 theelepel zout
8 kardemompeulen en twee uien, in kwarten gesneden
fijngesneden korianderblad of peterselie

Lekker met aardappelen, rijst of naan

* Maak de marinade door de yoghurt te mengen met de knoflook, de specerijen en het zout.
* Leg de kip een aantal uren in de marinade, keer en begiet hem regelmatig. Geen tijd: sla deze stap over, ook zonder marineren is dit gerecht lekker.
* Verwarm de oven voor op 190 graden.
* Stop de buik van de kip vol met de ui en kardemompeulen en giet er een paar lepels marinade bij.
* Leg de kip op een braadslee of grote ovenschaal.
* Leg eventueel aardappelen om de kip heen, die zijn ingesmeerd met wat olie. Kook anders rijst, een half uur voordat de kip uit de oven komt, of serveer er naan bij.
* Begiet de kip met een paar lepels marinade en braad hem 20 minuten.
* Keer de kip en begiet hem weer.
* Herhaal dit tot de kip gaar is, dat zal ongeveer tussen een en anderhalf uur zijn.
* Dien de kip op met verse fijngesneden korianderblad of peterselie.

Ariane

Onder de kurk: Helaas was ik dit weekend niet in de Herberg aanwezig, dus ik weet niet precies wat die gast nu precies wilde drinken bij deze kip. Ik vermoed dat hij een koele witte wijn had, een fles Chardonnay misschien, uit Californië of misschien de Languedoc. In ieder geval eentje die op hout gerijpt had, maar wel subtiel. Sommige van die Chardonnay’s kunnen overkomen alsof erin gesopt is met zakken vol eikensnippers… (wat overigens ook daadwerkelijk gedaan wordt bij veel goedkope Chardonnay).

Zelf zou ik er een Spaanse witte bij aanraden, een assemblage van chardonnay en macabeo, van het huis Castano. Simpel, maar heerlijk bij deze kip met yoghurt. Yoghurt is een lastig ingrediënt, maar zo te zien heeft de kok er een heerlijk romig geheel van gemaakt. En dan gaat zo’n Chardonnay of Chardonnay-mengsel uitstekend! De Chardonnay/Macabeo is hier te verkrijgen.

Mariëlla

Frambozentaart van Karin

In de ketel: Frambozentaart van Karin

Onder de kurk: een verloren flesje uit de opgeruimde wijnkelder: Pinot Noir Beerenauslese 2005 van Willi Opitz

Terwijl Ariane tuinenideeën opdoet in Londen, heb ik me dit weekend bekommerd om de boekenplank van de Herberg én de wijnkelder opgeruimd.
Die boekenplank bevat nu een leuk nieuw kookboek van collega-’waardin’ Karin, die inmiddels een succesvolle website, een blog én een kookboek op haar naam heeft staan. Koken met Karin is zowel een website als een boek, en dat boek werd zaterdag onder het genot van diverse hapjes bij de plaatselijke boekhandel gepresenteerd. Met als ondertitel ‘Kleine moeite, groot effect!’ geeft Karin in haar kookboek een aantal makkelijk te maken recepten, speciaal voor mensen die koken vooral lastig en tijdrovend vinden. Plezier in de keuken staat voorop. Door Karin’s zelf getekende illustraties krijg je bovendien zin om onmiddelijk met de recepten aan de slag te gaan. Karin vertelde me zaterdag, terwijl ze het boek voor me signeerde, dat Koken met Karin zijn tweede druk gaat beleven: de eerste 4000 exemplaren zijn bijna uitverkocht!

Uiteraard heb ik dit weekend gelijk een recept uit Karin’s unieke kookboek geprobeerd. Ik had op de markt een voorraadje betaalbare Spaanse frambozen gekocht, zoete tulameens. Frambozen uit Spanje zijn al een paar weken in overvloed op onze markt te koop. Met die frambozen maakte ik een warme frambozentaart met amandelen. Het bleek een verrukkelijk pinkstertoetje voor de gasten van vandaag, die ook nog eens verrast werden met een uit de opgeruimde wijnkelder opgedoken flesje Oostenrijkse rode, zoete wijn, een Pinot Noir Beerenauslese van Willi Opitz.. Die wijn combineerde fantastisch met de frambozentaart: het leek echt een ‘match made in heaven’.

Die wijnkelder is trouwens weer helemaal op orde nu. Het kostte me wat zuchten en steunen en ik heb diverse spinnewebben opzij moeten schuiven, maar nu weet ik weer precies wat er allemaal nog voor heerlijks in onze wijnkelder verstopt ligt. Dat geeft een goed en rijk gevoel! De komende maanden zullen we in de Herberg dan ook vooral oude voorraden gaan opmaken, voordat in september en oktober de nieuwe oogst weer arriveert.

Op de foto staat Karin met het Herbergexemplaar van Koken met Karin. Hieronder volgt Karin’s uiterste simpele maar succesvolle recept voor frambozentaart. (Dat volgens mij later dit jaar met zelfgeplukte bramen of ander zacht fruit van het seizoen ook prima te maken is.)

Karin Luiten, Koken met Karin, Becht - Haarlem 2007, € 15,00

Aantal porties: 8
Soort gerecht: gebak, nagerecht
Benodigde spullen: beslagkom, bloemzeef, lepels, weegschaal, springvorm van 22 cm doorsnede
Voorbereiding: 15 minuten
Bereidingstijd: 40-45 minuten

Ingrediënten

300 gram frambozen (ze mogen gekneusd zijn)
150 gram blanke amandelen
150 gram suiker
150 gram zachte boter
150 gram zelfrijzend bakmeel
2 eieren
snufje zout
# Verwarm de oven voor op 175°C.
# Maal de amandelen fijn in het keukenmachine en doe ze in een kom.
# Voeg de suiker, zachte boter en eieren toe en meng door elkaar.
# Zeef het bakmeel en het zout boven de kom en meng dat er kort doorheen tot je een wat nat, grofkorrelig deeg hebt. Het heeft niet mooi egaal te worden.
# Vet de springvorm in met boter en bepoeder met wat bloem.
# Doe iets minder dan de helft van het deeg in de springvorm en strijk glad met een lepel.
# Verdeel de frambozen over het deeg.
# Schep met een lepel steeds een beetje van het resterende deeg in de vorm en verdeel dat zo goed mogelijk. Er mag wat framboos zichtbaar blijven.
# Zet de taart op het rooster iets onder het midden van de oven.
# Na ongeveer 40 - 45 minuten is hij goudbruin en gaar.
# Laat afkoelen, verwijder de springvorm en schuif op een bord.
# Serveer met wat poedersuiker, lobbig geklopte slagroom óf een bolletje ijs.

Mariëlla

Knoflook in de tuin

In aanvulling op het verhaal over knoflook wil ik jullie mijn fantastische hulp bij het werken in de moestuin niet onthouden: het boekje Groenten kweken van Peter Bauwens, waarvan je hier een afbeelding ziet. Het is een heel inspirerend en drempelverlagend boek, ook voor degenen onder ons die niet in het bezit zijn van een grote lap grond, want hij geeft veel tips over kweken in een pot, bak, vensterbank of de hoogte in, langs muren, schuttingen en zelfs op het dak van je schuurtje! Over knoflook zegt Peter: “De meeste tuinders associëren knoflook met het zuiden, met warmte en heerlijke zomerse aroma’s en beseffen niet dat knoflook hier bij ons geteeld kan worden.” Hij vertelt dat knoflook eind augustus, begin september geplant moet worden. Dus niet in het voorjaar, zoals de meeste groenten, maar juist in de tijd dat de bloembollen ook bijna de grond in moeten. Als je ze zo vroeg in de grond stopt, gaan ze namelijk nog wortels vormen en vaak ook uitlopen. Ze zijn goed bestand tegen de winterkou en beginnen vaak in februari al aan hun groeiseizoen. De knoflook laat boven de grond groene stengels zien, iets dikker dan bieslook, en onder de grond vormen zich de knoflookbollen. Eind september is het look afgestorven en kunnen de bollen geoogst worden. Peter Bauwens raadt aan om ze gewoon in de grond te laten zitten tot je ze nodig hebt, want dan blijven ze het best.
In de zomer zijn de stengels lekker in de sla, maar plant dan de dubbele hoeveelheid, want wanneer je de stengels oogst, groeien de bollen niet meer door. Knoflookbollen die niet geoogst worden ontwikkelen zich tot een soort vaste plant waarvan geknipt van worden zoals bij bieslook.

Ariane

Peter Bauwens, Groenten kweken, Lannoo 2003, € 19,99